برای کودک وقت بگذارید و تلاش کنید تا ارتباط موثری با یک دیگر برقرار کنید.
والدین در پیشرفت زبانی کودکانشان نقش کلیدی دارند.
دکتر استیو برمن (متخصص در پیشرفت‌های زبانی و استاد دانشگاه آمریکا ) می‌گوید: پیشرفت زبان دو بخش حیاتی حائز اهمیت است، تعداد کلماتی که کودک می‌شنود و دوم مقدار کمکی که از دیگران می‌گیرد. با تشویق و صحبت کردن بیشتر شما با کودکتان ، دایره لغات او گسترش می‌یابد.
گفتگو با کودکان وارد شدن به یک خیابان دو طرفه است. با آنها حرف بزنید و منتظر شنیدن پاسخ‌ها و واکنش هایشان باشید. گوش دادن نیز به اندازه حرف زدن مهم است.
شیوه‌ای که با کودکان حرف می‌زنیم تاثیر عمیقی بر آموزش و توانایی گوش دادن آنها بر ما می‌گذارد.
همیشه در حال ارایه الگویی برای رفتار و عمل کودکان هستیم. شیوه‌ای که ما با آنها حرف می‌زنیم نیز بر مبنای عمل و رفتار است. الگویی که ما در حرف زدن با کودکان ارایه می‌دهیم به آنها می‌آموزد که چگونه باید در مقابل به ما پاسخ بدهند.
پدر و مادرها به سه شیوه با کودکانشان ارتباط برقرار می‌کنند. برخی از آنها خشونت آمیز حرف می‌زنند. این والدین، کودک را تحقیر می‌کنند و با جملاتی تهاجمی کودک را مخاطب قرار می‌دهند. در مقابل کودکانشان نیز به شیوه‌هایی متفاوت واکنش نشان می‌دهند. مثلا بسیار بازیگوش و شیطان هستند، یا ترسو و گوشه گیر هستند و یا نافرمان و گستاخی می‌کنند.
والدینی هستند که برقراری ارتباط مثبت را می‌فهمند. آنها با مهربانی و محبت رفتار می‌کنند و سخن می‌گویند. اما متاسفانه نرمش و ملایمت این نوع والدین مانع از آن می‌شود تا زمانی که باید اقتدار یا محدودیتی را به کودک نشان بدهند درست رفتار کنند. آنها ناگهان تغییر روش می‌دهند و با خشونت کلامی یا رفتاری کودک را وادار به انجام کاری می‌کنند.
بهترین روش برقرای ارتباط:
پدران ومادرانی هستند که روش برقراری یک ارتباط سالم را می‌شناسند.همواره به یک شکل ثابت و درست عمل می‌کنند. آنها مثبت، صمیمی، گرم و واضح حرف می‌زنند و عمل می‌کنند. برقراری ارتباط با کودک به این شیوه به کودک می‌فهماند که پدر و مادر موقعیت را می‌شناسند و می‌فهمند و مطابق با آن حرف می‌زنند و عمل می‌کنند.
شیوه حرف زدن درست با فرزندان:
۱ـ اسم کودک را صدا کنید. باعث جلب شد توجه او به حرف‌های شما می شود.
۲ـ از جملات مثبت استفاده کنید. مدام به کودک نگویید«نه» یا «نکن»
«به لیوان دست نزن»بگویید «لیوانو با دو دستت نگه دار »
، «ندو»«مراقب راه رفتنت باش».
«لباستو کثیف نکن» «مراقب لباست باش»
«اسباب بازیتو اونجا ننداز» بگویید «فکر نمی‌کنی اگه اسباب بازیتو جای بهتری بذاری بهتره؟»
به جای این جملات منفی بگویید مثبت حرف زدن کار آسانی نیست اما تلاشی است که بسیار ارزنده است.
جایگزین‌ها را به کودک نشان بدهید. «الان نمی‌تونی نقاشی بکشی، اما می‌تونی با لگوهات بازی کنی. »
از واژه‌های سرزنشی مثل «خرس گنده شدی»، تحقیر آمیز مثل«پسر بد» و بیان شرم و خجالت مثل «شرم به تو» استفاده نکنید. این نوع واژه‌ها و جملات احساس بی‌ارزشی را در کودک شما تقویت می‌کند.
جملات و واژه‌های مثبت به کودک اعتماد به نفس و احساس شادی و خوشبختی می‌دهند، مثل «عزیزم یادت باشه که اسباب بازیاتو جمع کنی»، «ممنونم که کمکم کردی»، «خسته نباشی که به خواهرت کمک کردی»، «من به تو افتخار می‌کنم» رفتارش را بهتر می‌کند و تلاش او را برای رسیدن به موفقیت بیشتر می‌کند.
۳ـ با کودک ارتباط چشمی برقرار کنید. تاثیر واژه‌ها را زمانی بهتر احساس می‌کنید که کودک را در محیطی آرام قرار دهید و به چشم هایش نگاه کنید و با آرامش با او حرف بزنید.
۴ـ به تن صدا و لحن کلامتان توجه کنید. با کودکی که غر می‌زند با همان لحن و با تندی صحبت نکنید. زمانی که کودک آرام شد با او حرف بزنید. بالا و پایین رفتن صدا باید متناسب با موقعیت باشد. پس اگر همیشه با داد و بیداد حرف می‌زنید باید این عادت را ترک کنید.
۵ـ به کودک فرصت‌ها و موقعیت‌های تازه را پیشنهاد بدهید.او باید اهمیت و ارزش پیروی از حرف‌ها و دستورات شما را بداند. «وقتی از خونه بیرون می‌ری باید لباست رو عوض کنی. کدوم لباس رو دوست داری بپوشی؟»
۶ـ ساده بگیرید. کودکان نمی‌توانند چند دستور را همزمان انجام بدهند. به جای اینکه بگویید«پاشو درساتو بخون اما قبـــــلش اتاقتو مرتب کن و کفشاتو ببر بذار تو جا کفشی و لباساتو مرتب کن» اول یک خواسته ساده‌تر را از کودک بخواهید و سپس او را به انجام کارهای دیگر تشویق کنید.
۷ـ غر نزنید و بهانه نگیرید. به جای اینکه ابتدا روی ناکامی‌ها و ناتوانی‌های کودک تاکید کنید و مرتب از او بهانه جویی کنید که درست رفتار نمی‌کند روی نکات مثبت رفتاری او توجه کنید و درباره آنها بیشتر حرف بزنید.
۸ـ الگو باشید. خوش رفتاری شما با کودک به او یاد می‌دهد چگونه باید رفتار کند. چه رفتاری پذیرفتنی است و چه رفتاری در هر شرایطی نادرست است. نکته‌ای که نباید فراموش کنید رفتار متناوب است. نباید خودتان یک بار راست بگویید و یک بار دروغ بگویید. اگر توقع دارید همیشه کودکتان با خطاب محترمانه حرف بزند. باید همیشه خودتان با همین شیوه حرف بزنید. بگویید«لطفا»«متشکرم» و همیشه با همین خطاب محترمانه حرف بزنید.
۹ـ جدی اما مهربان باشید. اگر درمورد مساله‌ای تصمیم قاطع دارید باید به آن عمل کنید. اگر درخواستی از کودک دارید و یا چیزی را به کودک توصیه می‌کنید باید روی آن پافشاری کنید. مثلا اگر قرار است اتاقش را خودش تمیز کند نباید از آن کوتاه بیایید. چیزی فراتر از توانایی کودک از او نخواهید و با هدف تنبیه اینکار را نکنید. اگر می‌بینید کودک تلاشش را برای جمع کردن اتاقش می‌کند می‌توانید در انتهای کار برای تشویق او را همراهی کنید و کمکش کنید تا کارش را بهتر انجام بدهد.
۱۰ـ سوال بپرسید. اگر می‌خواهید کودکتان بیشتر فکر کند و برداشت‌های آزاد داشته باشد از او سوالاتی تحلیلی بپرسید تا پاسخ آنها بله یا خیر نباشد و او باید تلاش کند تا بیشتر حرف بزند و دیدگاه‌ها و احساساتش را نشان بدهد. مثلا به جای این پرسش«مهد کودک خوش گذشت؟ » بپرسید«چه چیزی امروز بیشتر در مهد کودک خوشحالت کرد؟ »
۱۱ـ اگر احساس می‌کنید کودکتان واکنش درستی به درخواست‌ها و حرف هایتان نشان نمی‌دهد و گیج شده است. پرسش و درخواستتان را دوباره تکرار کنید تا متوجه شوید او موضوع را به خوبی فهمیده است. از او بخواهید آنچه به او گفته اید را تکرار کند.
۱۲ـ درخواست هایتان را با خواسته‌های شخصی‌تان یکی کنید. زمانی که می‌خواهید کودک کاری را برایتان انجام بدهد به جای فرمان‌های امری مثل«تو باید» بگویید «من می‌خواهم». او از این طریق می‌فهمد که تاثیر رفتارش چه احساسی در شما ایجاد می‌کند. مثلا بگویید«خیلی خوشحال می‌شم که بری حموم» «باعث افتخارمنه که نمره‌های خوبی بگیری »
۱۳ـ اگر کودکتان بسیار درگیر مساله‌ای می‌شود و به محیط اطراف و زمان توجهی نمی‌کند هر از چند گاهی به او یادآوری کنید که باید چه کارهایی بکند. مثلا بگویید«عزیزم دیگه کم کم باید بریم ». «عزیزم بهتره امشب حمام کنی ».
۱۴ـ به کودکتان نشان بدهید که همه توجه و دقت شما به شنیدن حرف‌های اوست. اگر نمی‌توانید به حرف‌های کودک گوش بدهید تظاهر نکنید.
۱۵ـ اگر دو کودک با تفاوت سنی‌های متفاوت دارید برای گفتگو با هر دو نفرشان برنامه ریزی کنید و به هر دوی آنها فرصت حرف زدن بدهید. در طول روز با هر دوی آنها حرف بزنید و به هر دو فرصت اظهار نظر بدهید. گاهی اوقات بچه‌های بزرگ تر همه فرصت را برای خودشان می‌خواهند و یا بچه‌های کوچک‌تر همه توجه پدر و مادر را جلب می‌کنند.
۱۶ـقسم‌های کوچک و بی‌فایده نخورید و یا کودک را مجبور نکنید برای هرچیزی قسم بخورد. نگویید«راستشو بگو، قسم بخور که کارتو نبوده»
۱۷ـ ملاحظه‌گر باشید. حواستان به مکالماتتان با دیگران باشد وچه چیزی می‌گویید یا چگونه با کودکتان حرف می‌زنید
مکالماتتان را با دوستانتان در حضور کودک طوری تنظیم کنید که اگر کودک درباره آن از شما سوالی کرد پاسخی برایش داشته باشید.
۱۸ـکودکتان را با وجود تفاوت‌هایی که با دنیای شما دارد بپذیرید و اورا تایید کنید. کودکی که تایید می‌شود مشکلات و احساساتش را راحت تر درمیان می‌گذارد. او یاد می‌گیرد که اگر بزرگ شود و یا تغییر کند بازهم شما در کنارش خواهید بود.
۱۹ـ وسط حرف کودک نپرید. وقتی کودک برایتان ماجرایی را تعریف می‌کند تا انتهای داستان را گوش بدهید و حرف او را قطع نکنید. اگر وسط حرف او بپرید یا اظهار نظرهای بی‌مورد بکنید او علاقه‌اش را برای مطرح کردن دیدگاهایش را از دست می‌دهد. سکوت کنید و احساسات تان را با لبخند یا تعجب نشان بدهید.
۲۰ـ گفتگو با کودک را جدی بگیرید. گفتگو و تلاش برای برقراری ارتباط با کودک احساس اعتماد به نفس، توانایی برقرای ارتباط با دیگران، یافتن ارتباطات همدلانه صمیمی با و دیگران را در کودک تقویت می‌کند.
روش های به حرف آوردن کودکان
نباید فراموش کنیم که در به حرف آوردن کودک مهمترین نقش را والدین بر عهده دارند.
۱-تماشای تلویزیون و بازیهای گوشی کودکتان را کم کنید.
۲-با کودکتان زیاد صحبت کنید..
۳-متناسب با وضعیت گفتاری کودکتان صحبت کنید.
۴-علاقه فرزندتان را دنبال کنید.
۵-زمان مناسبی را برای حرف زدن با اون انتخاب کنید.
۶-تمرینات حرف زدن را در قالب بازی کار کنید.
۷-هیچ وقت از شیوه‌ای که فرزندتان کلمه‌ها را ادا می‌کند، ایراد نگیرید.
۸-برای کودکتان کتاب بخوانید.
۹-از گفتاردرمانگر کمک بگیرید:
گفتار درمانی کودکان می توانند بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم دنبال شود. تنها متخصص برای درمان اختلالات گفتار و زبان و دیر حرف زدن گفتار درمانگر می باشد.
آیا کودکان خود به خود حرف زدن را یاد می گیرند؟!
والدین و اطرافیان کودک نقش بسیار مهمی در زبان آموزی کودکان خود دارند. تحقیقات نشان داده است که کسانی که در دوران کودکی‌شان، بیش تر کتاب خوانده‌اند یا برایشان بیشتر کتاب خوانده شده یا زمان بیش تری را به گفت و‌گو با والدین خود گذرانده‌اند، از دانش زبان بیش‌تری بهره‌مند شده و دامنه لغت وسیع‌تری دارند. این تحقیقات به ما یادآوری می کنند که کنار گذاشتن کودک با تلویزیون و یا گوشی و تبلت کمکی به حرف زدن کودکتان نمی کنند.
سن یک سالگی ، سنی است که کودک شما زبان باز می کند. نقطه عطف دوران کودکی فرزندتان زمانی است که او اولین کلمه را بر زبان می‌آورد و این زمان دوست داشتنی ، در آلبوم کودکتان ثبت شده و جزء یکی از خاطرات فراموش نشدنی زندگی‌تان به حساب می‌آید و اما گاهی ممکن است حرف نزدن کودکان نوپا باعث نگرانی والدین شود. به عقیده یکی از متخصصین ، بسیاری از والدین ابراز نگرانی می‌کنند که آیا پیشرفت زبانی فرزندانشان معمولی به نظر می‌رسد! در حالی که بیشتر اوقات اضطراب آنها بیهوده و بی‌اساس است.
آیا همه کودکان باید در یک زمان مشخص شروع به صحبت کردن کنند؟
زمان زبان باز کردن در کودکان بسیار متفاوت است. بیشتر کودکان ، حتی آنهایی که بطور ذاتی ساکت هستند، بالاخره در این محدوده زمانی زبان باز می‌کنند.
هنگامی که کودکان به سن ۲ سالگی می‌رسند، در حدود ۷۰ درصد آنها ۵۰ تا ۲۵۰ کلمه را بر زبان می‌آورند، که معمولا کلماتی مانند اسم‌ها ، فعل‌ها و صفات هستند و همچنین می‌توانند کلمات را کنار یکدیگر قرار دهند و جملات دو یا سه کلمه‌ای بسازند مانند: شیر می‌خوام، ماشین بازی کنیم). به ندرت هم کودکانی هستند که بتوانند جملات پیچیده تری بگویند مثل ، کی می ریم خونه مامان بزرگ تا باهاش قائم باشک بازی کنم؟
اگر کودک شما در ۲ سالگی کمتر از ۵۰ کلمه می‌گوید و یا نمی‌تواند جملات دو کلمه‌ای بسازد، از جمله کودکانی است که دیر به حرف می‌افتند.
دکتر رسکورلا معتقد است ، دیر به حرف افتادن کودکان زیر3 سال زنگ خطری به حساب نمی‌آید ولی در مورد بچه‌های ۵ ساله بهتر است که موضوع را با پزشک کودک در میان بگذارید.
اگر حرف‌های کودک شما برای همگان غیر از شما نامفهوم است. اصلا نگران نشوید. متخصصان با مطالعه بین بچه‌های ۱۸ ماهه به این نتیجه رسیده اند که تنها ۲۵ درصد از آنچه که فرزندتان می‌گوید، می‌تواند برای دیگران قابل درک باشد. و شما نیز تنها ۹۵ درصد از صحبت‌های او را متوجه می‌شوید.
اگر کودک شما می‌گوید | شما نگوئید | شما بگوئید |
آبه- آبه | آبه می‌خوای؟ | آب می‌خواهی؟ |
من دستشویی رفته باشم. | نه، رفته باشی، نیست. من رفتم | بله ، شما دستشویی رفتید |
اشاره به آب میوه | من به تو چیزی نمی‌دم مگر این که بگی آب میوه | آب میوه ، تو آب میوه می‌خواهی؟ |
با حرکات سر و صورت به اسباب بازی هایش اشاره می‌کند. | آیا خرس صورتی خودت را می‌خوای؟ | آیا خرس صورتی خودت را می‌خواهی یا گربه آبی‌ات را؟ |
برخی از روش‌هایی که نقش اساسی در مکالمه کودک دارد:
بلند و رسا صحبت کنید.
با آهنگ و موزون صحبت کنید.
را که در ترانه‌ها می‌شنوند را به آسانی به خاطر می‌سپارند.
کلمات را یکی یکی اضافه کنید.
با اسم کلمات بازی کنید. (کتاب‌های مصور برای نشان دادن و نامیدن اسامی بسیار مفید است. کودک از سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی ، به اسم‌های ساده متکی است. در ۱۵ تا ۱۹ ماهگی کلماتی مانند فعل دویدن ، خوردن یا نشستن یا صفاتی مثل بنفش ، کوچک و سرد به لغات او افزوده می‌شود.)
به فرزندتان اجازه دهید تا نیازهایش را قبل از این که شما بپرسید ، بیان کند.
تحمل کنید و صبور باشید.
فعالیتهایی برای تشویق حرف زدن کودکان برای نوزادان تا ۲ سالگی مفید است.
تولد تا ۲ سالگی
کودکتان را تشویق کنید تا صداهایی شبیه به “ما” ، “دا” و “با” را بگوید.
از طریق حفظ تماس چشمی ، پاسخهای کلامی ، تقلید صداسازیهای کودک و استفاده از آهنگ کلامی .. گفتار کودکتان را تقویت کنید.
خنده ها و حالات چهره اش را تقلید کنید.
به کودکتان یاد دهید تا حرکات شما را تقلید کند. (بالا بردن دستها ، بوسه فرستادن ، بازی با انگشتان و..)
در موقعیت های مختلف مانند حمام ، لباس پوشیدن ، غذا خوردن با کودکتان صحبت کنید. در مورد کارهایی که انجام می دهید ، کارهایی که می خواهید انجام بدهید و یا انجام دادید با او صحبت کنید.( کجا می خواهید بروید ، چه کسی را دیدید..)
تشخیص رنگهای اصلی و شمارش اشیا را با آنها کار کنید.
از ژست ها برای انتقال معانی واژگان کمک بگیرید.( تکان دادن دست هنگام گفتن بای بای)
صداهای حیوانات را به کودکتان آموزش دهید. (گاو میگه “ما ما”)
به تلاش هایی که برای ارتباط بر قرار کردن انجام می دهد توجه کنید.
واژگان کودکتان را از طریق عبارت ها و جملات گسترش بدهید. “این مامان است ، مامان دوستت داره ، نی نی کجاست؟ نی نی اینجاست”
برای کودکتان کتاب بخوانید.
خواندن کتاب به معنای خواندن نوشته های کتاب نیست . می توانید تصاویر کتاب را برای اون توصیف کنید. از او بپرسید ” این چیه” و او را تشویق کنید تا اسمش را بگوید و یا در بین اشیا آشنا به آن اشاره کند.
کتاب مناسب کودکان زیر 5سال :
تصاویر کتاب باید رنگی ، بزرگ و مشخص و با جزئیات حواس پرت بسیار کم باشد.
گردآورنده نسیم اراسته - کارشناس ارشد بالینی
فروشگاه اینترنتی اسباب بازی ، کلیه حقوق این سایت متعلق به بازی دان می باشد و کپی برداری از تصاویر و مطالب آن پیگرد قانونی دارد. «تمامی کالاها و خدمات این فروشگاه، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می‌باشند و فعالیت‌های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است.»
