مقدمه : یکی از شکایات شایع گوارشی در کودکان درد شکمی است که در بسیاری از موارد حالت راجعه دارد. درد شکم در یک طفل هنگامی راجعه یا مزمن در نظر گرفته می شود که به صورت ثابت یا منقطع حداقل به مدت 3 ماه حضور داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که در حدود 10 تا 15 درصد کودکان و نوجوانان درد مزمن شکمی را تجربه کرده اند. گوناگونی قابل توجهی در درک و تحمل درد شکم بین کودکان وجود دارد که این خود دلیلی برای مشکل بودن ارزیابی دل درد مزمن در کودکان است.
علل: دل درد مزمن را بر اساس علت آن می توان به دو دسته بزرگ فانکشنال و ارگانیک تقسیم کرد. افتراق بین این دو دسته از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که برخورد بالینی برای کنترل دل درد مزمن در کودک بر اساس همین افتراق صورت می پذیرد.
درد شکم فانکشنال : هنگامی که دل درد مزمن بدون شواهدی از یک اختلال آناتومیک ، متابولیک ، عفونی ، التهابی یا نئوپلاستیک رخ دهد، آن را غیر ارگانیک یا فانکشنال می دانند.
این نوع درد شایع ترین شکل درد مزمن شکمی در کودکان است. پاتوژنز دقیق آن آشکار نیست اما محققین بر این باورند که افزایش حساسیت احشایی ( Visceral hypersensitivity ) و اختلالات حرکتی روده ای در ایجاد آن دخالت می کنند. افزایش حساسیت احشایی می تواند ناشی از تفسیر غیر طبیعی سیگنال های طبیعی مغز ، سیگنال های غیر طبیعی ارسالی به مغز و یا ترکیبی از هر دو باشد. این افزایش حساسیت منجر به حساس شدن غیر طبیعی روده به تحریکات فیزیولوژیک و سایکولوژیک می گردد.دل درد فانکشنال بسته به نوع تظاهر بالینی به اشکال دیس پپسی فانکشنال ، سندروم روده تحریک پذیر ، میگرن شکمی و سندروم دل درد فانکشنال تقسیم بندی می شود.
دل درد ارگانیک : هنگامی که علتی اختصاصی برای دل درد مزمن یافت گردد ، آن را ارگانیک می نامند. به کارگیری روز افزون تکنیک های تشخیصی گوارشی در کودکان شامل آندوسکوپی و روش های نوین تصویربرداری و آزمایشگاهی منجر به افزایش موارد درد های شکمی ارگانیک در کودکان در سال های گذشته شده است. مطالعات اولیه نشان دهنده این است که یافتن یک علت ارگانیک برای دل درد مزمن در کودکان فقط در 5 تا 10 درصد موارد امکان پذیر بوده است. اما امروزه در بیش از 25 درصد موارد علت اختصاصی برای درد مزمن شکم یافت می گردد. سن کمتر از 5 سال ، تب ، کاهش وزن ، استفراغ خونی یا صفراوی ، زردی ، بزرگی کبد و طحال ، درد پهلو یا پشت ، درد در محلی از شکم به جز ناف ، بیدار شدن از خواب هنگام درد ، دردی که به شانه ، پشت یا کشاله ران انتشار یابد، سابقه فامیلی مثبت از بیماری های التهابی روده یا سلیاک همگی از جمله یافته هایی هستند که حضور آنها می تواند نشانی از ارگانیک بودن درد باشد. در میان یافته های پاراکلینیک افزایش WBC,ESR,CRP و نیز آنمی می توانند هشداری بر حضور یک علت ارگانیک برای ردر شکم باشند. درد ارگانیک شکم بسته به خاستگاه آن می تواند در یکی از گروه های زیر قرار گیرد.
1.مجرای گوارشی : در این گروه می توان به عللی همچون یبوست مزمن ، عدم تحمل لاکتوز ، عفونت های انگلی به ویژه ژیاردیا ، بیماری های التهابی روده ، بیماری های اسید پپتیک مثل ازوفاژیت ، اولسر پپتیک و یا سلیاک اشاره کرد.
2.پانکراس و مجاری صفراوی : عللی همچون سنگ های صفراوی ، کیست کلدوک و پانکراتیت راجعه را می توان در این گروه دید.
3.مجرای تناسلی : سنگ های ادراری ، عفونت های ادرای و هیدرونفروز در این گروه جای می گیرند.
4.سایر علل : در این دسته می توان به عللی همچون میگرن شکمی ، صرع شکمی ، تب مدیترانه ای فامیلی ، مسمومیت با سرب و پورفیری اشاره کرد.
شرح حال دقیق ، معاینه فیزیکی کامل و استفاده هدفمند از ابزار های آزمایشگاهی ، تصویربرداری و آندوسکوپیک می تواند در آشکار شدن علل فوق یاری رسان باشد.
پروفسور محمد حسین سلطان زاده
فروشگاه اینترنتی اسباب بازی ، کلیه حقوق این سایت متعلق به بازی دان می باشد و کپی برداری از تصاویر و مطالب آن پیگرد قانونی دارد. «تمامی کالاها و خدمات این فروشگاه، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می‌باشند و فعالیت‌های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است.»
